Bilimsel literatüre yeni bir makale kazandırırken, yazılacak olan makalenin yapısal ve teknik unsurlarını açıklamadan önce bilimsel makale yazımında nelere dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamakta fayda olacaktır. Öncelikle en genel anlamıyla makale yazımında dikkat etmemiz gereken hususlar;
- Makalenin yazarı, yazacağı konu üzerine iyi bir şekilde düşünmeli ayrıca bu konu hakkında birçok kaynak araştırıp güvenilir ve bilimsel açıdan yetkinlik kazanmış kaynaklara makalesinde yer vermelidir.
- Yazımda mümkün olduğunca sade ve anlaşılır bir dil tercih edilmelidir.
- Konunun okuyucular tarafından daha net bir şekilde anlaşılabilmesi için yazar, karşılaştırma, örnekleme ve tanık gösterme yöntemlerini kullanabilir.
- Yazar kişisel düşüncelerine ve görüşlerine yer vermeyip, yazınını tamamıyla bilimsel yöntemler çerçevesinde kaleme almalıdır.
- Makalelerde imla kuralları oldukça önemlidir. Bu kuralların doğruluğu yazılan makalenin güvenilirliğini ve okuyucular tarafından önemliliğini arttırmaktadır.
- Makalelerde kelime ve cümle tekrarlarına yer verilmemelidir. Çünkü bu tarz durumlar okuyucular tarafından olumsuz algılanıp, anlatım bozukluğuna da zemin hazırlamaktadır.
- Makale dilinde duygusal nitelikte bir dil kullanılmamalıdır. Bu tür durumlar makalenin niteliğini düşürmektedir.
- Yazımı tamamlanan makale için seçilmiş olan konuya en uygun ve en dikkat çekici bir başlık seçilmelidir. Başlığın okurun ilgisini seçecek düzeyde seçilmesi oldukça önemlidir.
- Bu durumların yanında dikkat edilmesi gereken en önemli husus da; akademinin teknolojik boyutunu bilmek ve bu yöndeki teknolojik gelişmelere ayak uydurmaktır. Bu durum, sizin dünya üzerindeki akademik gelişmeleri daha yakından öğrenip, daha nitelikli çalışmalar yapmanızı sağlayacaktır.
Yukarıda bahsedilen prensipler doğrultusunda hazırlanacak olan makalenin bölümleri aşağıdaki başlıklardan oluşmaktadır. Daha detaylı anlatım için makalenin bölümleri rehberini inceleyebilirsiniz.
1) Başlık
Makalede belirtilen konunun içeriğini sade, açık ve yeterli bir biçimde yansıtacak nitelik sergilemeli, büyük harflerle ve koyu yazılmalıdır.
Ayrıca içerisinde en fazla on beş kelimeyi barındırmalıdır. Çalışma amacı ile uyumlu olup, makalenin konusunu (sonucunu değil) yansıtmalıdır.
2) Yazar İsimleri
Bilimsel çerçevede yazılmış olan makalenin başlığını ortalayacak şekilde olmalı, soyadın tamamı büyük harflerle yazılmalı, yazarın unvanı, kurumu ve elektronik posta adresi belirtilmelidir. İsteğe bağlı olarak Yüksek lisans ve doktora öğrencileri lisansüstü eğitim ve öğretim gördükleri üniversite, enstitü ve ana bilim dallarını belirtebilmektedirler.
3) Anahtar Sözcükler
Özet bölümünün hemen altına, makalenin ana temasını belirleyen kelimelerin yazılmasıdır. En az 3, en fazla 5 kelimeden meydana gelen Türkçe anahtar kelimeler yazılmalıdır. Ayrıca özetin, başlığın ve anahtar kelimelerin İngilizceleri de makalede belirtilmelidir. Yapılan İngilizce çevirilerde yazım hatalarının olmamasına özen gösterilmelidir.
4) Giriş
İyi bir bilimsel makalenin giriş bölümü okuyucuya merak duygusu kazandırıp; makalenin genel boyutu ile okunmasını sağlamalıdır. Çünkü bilimsel anlamda yapılan makalelerin büyük bir kısmını akademisyenler, dergi hakemleri, yüksek lisans ve doktora öğrencileri zamansal yetersizlikten dolayı genel olarak özet, giriş ve sonuç bölümlerini okuyarak analizlerini gerçekleştirirler. Bu bağlamda yazar makalenin bu üç bölümünü yazarken ele aldığı konunun en çarpıcı ve en önemli kısımlarını abartısız bir üslup doğrultusunda okuyucusuyla buluşturmalıdır.
5) Özet / Öz
Okuyucuların büyük bir kısmı makalenin önce (ya da sadece) özetini okumaktadır. Bu bağlamda yazılan özetin makale adına büyük bir özgünlük ifade etmesi gerekmektedir. Öz, yapılmış olan çalışmanın amacını, niteliğini ve sonucunu yansıtmalıdır. Okuyucunun makalenin içeriğini kısa zaman içerisinde anlayıp yorumlamasına olanak sağlaması gerekmektedir. En az 200, en fazla 400 kelime arasında olmalıdır ve en çok iki paragraftan oluşmalıdır.
Özet bölümünde makalenin içerisinde geçen kelime ve cümleler aynen kullanılmamalıdır. Ayrıca özetin içerisine şekil, tablo, grafik, kısaltma ve sitasyon eklenmemelidir.
6) Ana Metin
- Bilimsel ve edebi makalelerin hepsi sayfa sayısı 30’u geçmeyecek şekilde yazılmalıdır.
- Makaleler, Microsoft Word yazılım programı kullanarak yazılmalıdır.
- Sayfa yapısı A4 boyutunda, kenar boşlukları sağdan, soldan, üstten ve alttan 3 cm olmak üzere 1.5 satır aralığıyla iki yanı hizalı ayrıca paragraf arası boşluğu 3 nk olacak şekilde ayarlanmalıdır. Sayfa numarası ise dergide yayımlanacaksa belirtilmeli yayımlanmayacaksa isteğe bağlı olarak belirtilmelidir.
- Makalede yazı tipi olarak Times New Roman kullanılmalıdır.
- Noktalama işaretleri kendinden önce gelen kelimelere bitişik olarak yazılmalıdır. Daha sonra ise bir harflik boşluk bırakılmalıdır.
- Makalede en önemli olan unsur dil bilgisi kurallarıdır. Bu kurallara her daim bağlı olarak hareket edilmelidir.
- En son çıkmış olan TDK Yazım Kılavuzu örnek alınmalı, sade ve yalın bir söylemde bulunulmalıdır.
- Makalede yazılmış olan konunun amacı, kapsamı ve yazılma sebebi gibi bilgiler okuyucuya belirli bir düzen çerçevesinde aktarılmalıdır.
- Özellikle “giriş ve sonuç” bölümleri makalede mutlaka yer almalıdır. Giriş bölümü araştırmanın amaç ve kapsamına en uygun şekilde yazılmalı, sonuç bölümü ise yapılan araştırmalar doğrultusunda gerçekleşen makale yazarının en genel anlamıyla neyi kanıtlamak istediğini vurgulayıcı nitelik sergilemelidir.
- Yazılan makalede yazınsal boyutta belirli yöndeki düzeni sağlamak adına ana, ara ve alt başlıklar kullanılabilmektedir.
Ana Başlıklar: Tamamı büyük harflerle ve koyu olarak yazılmalıdır.
Ara Başlıklar: Her kelimenin yalnızca ilk harfi büyük ve tamamıyla koyu olmak üzere başlık sonunda satırbaşı yapılmalıdır.
Alt Başlıklar: Cümlenin ilk kelimesindeki birinci harfi büyük, diğer kelimelerin ilk harfi küçük olarak yazılmalıdır. Tamamı koyu olarak yazılmak üzere başlık sonuna iki nokta eklenerek makaleye aynı satırdan devam edilmelidir.
Tablo, Şekil Ve Fotoğraflar: Şekil ve tablolar makaleye eklenirken numaralandırılmalı ve içeriklerine göre adlandırılmalıdırlar. Ayrıca bu unsurlar yazım alanının dışına çıkmamalı, gerektiği durumlarda ayrı sayfalar içerisinde de gösterilebilirler.
Dipnotlar: Makale içerisinde sadece yapılması zorunlu açıklamalar adına kullanılmaktadır. Parantez içerisinde yazarın soyadı, eserin yayım yılı ve sayfa numarası gelecek şekilde yazılmalıdır. Örneğin: (Neuman 2015: 24)
Alıntılar: Yazılan makalede birebir alınan alıntılar tırnak içerisinde verilmeli ve alıntı cümlesinin sonunda kaynağı parantez içerisinde belirtilmelidir. Birebir olarak yapılmayan alıntılarda ise yapılan alıntının sonunda sadece parantez içerisinde kaynak gösterilmelidir.
7) Sonuç
Şüphesiz, yazılan makalelerin bütün bölümleri önemlidir. Lakin sonuç kısmında, yapılan bilimsel çalışmadan elde edilen çeşitli bulgular yer alır ve bu doğrultuda genel bir değerlendirme yapılır.
Ele alınan çeşitli hipotezlerin geçerlilikleri konusunda yargıda bulunulur. Ayrıca yazılan konu ile ilgili önerilere de yer verilebilir tabii bu yargı ve önerilerin araştırmanın bulgularına dayandırılması gerekmektedir. Bu bölüme atfedilen en büyük değer makale açısından toparlayıcı ve bütünlük hissi verip, okuyucularda makale hakkında son bir intiba uyandırmasıdır.
8) Tartışma
Tartışma bölümünün en başında neden böyle bir konuya ilgi duyulduğu ve seçilen konunun okuyucular için önemine değinilmelidir. Makalenin giriş bölümü ne kadar iyi olursa olsun tartışma bölümünde ele alınan veriler ve örnekler giriş bölümünde var olan savları desteklemiyorsa tartışma bölümü niteliksiz olacaktır.
Tartışma bölümüne en önemli bulgu veyahut sonuçla başlanmalıdır. Tartışma bölümünde ele alınan sonuçların ileride yapılacak çalışmalar için iyi bir örnek teşkil ettiği vurgulanır, benzer sonuçlarla eşleşen veya eşleşmeyen noktalar belirtilmektedir. Eğer elde edilen sonuçlar üzerinde yeni bir varsayıma varılmışsa, bu net olarak açıklanmalıdır.
9) Teşekkür
Makalede yer alan bu kısım genel olarak yazının bütünüyle uyumlu olmalıdır. Yazılan metin mümkün olduğu kadar kısa, anlaşılır ve sade yazılmalıdır. Genel olarak isimler sınıflandırılmalıdır. Makale danışmanı ve çalışmaya akademik açıdan katkıda bulunan diğer şahıslardan yani en büyük önemde destek sağlayan kişilerden başlanılmalıdır. Daha sonra maddi yönden destek sağlayan kişi ve kurumlardan bahsedilmelidir. Son olarak da aileniz, arkadaşlarınız, tanıdıklarınız gibi kişisel olarak teşekkür etmek istediğiniz kişiler yer almalıdır. Bazı durumlarda kişi isimleri alfabetik sıraya göre de yazılabilmektedir.
10) Kaynakça
Metin İçi Kaynak Gösterme (Atıf): Makale içerisinde yapılan atıflar, alıntı yapılan yerden hemen sonra parantez içinde yazarın soyadı, eserin yayım yılı ve sayfa numarası sırasıyla verilmelidir. Kaynak bu şekilde gösterildikten sonra nokta, atıf parantezinden sonra konulmalıdır.
Örneğin; ………..( Smith, 1890: 25).
Tek Yazar Ve Tek Çalışması: Cümle içerisinde alıntı yapılan bölümden sonra, parantez içinde yazarın soyadı, eserin/çalışmanın yayım yılı ve sayfa numarası verilmelidir.
Örneğin; (Albay, 1990: 28)
İki Yazar Ve Tek Çalışma: Yapılan alıntılarda iki tane yazar varsa her ikisinin de soyadı yazılır ve araya kısa çizgi (-) konur.
Örneğin; (Şimşek-Öz 2003: 15)
İkiden Fazla Yazarlı Çalışma: İkiden fazla yazarlı çalışmalarda ilk iki yazarın soyadı araya kısa çizgi (-) konarak yazılır, ikinci yazarın soyadından sonra “vd.” kısaltması eklenir.
Örneğin; (Orbay-Hegel vd. 1995: 268)
Birden Fazla Çalışma: Makalede birden fazla çalışma kaynak gösterileceği zaman parantez içerisinde yayım yılı en eski tarihli olan kaynaktan yeni olana doğru, birbirinden noktalı virgülle ayrılarak sıralanır.
Örneğin; (Lale 1789: 120;Deniz 1990: 28)
Elektronik Kaynaklar: Alınan kaynağın eğer yayım yılı mevcutsa parantez içinde yazarın soyadı, yayım yılı ve iki noktadan sonra sayfa numarası belirtilmelidir.
Örneğin; (Köksal 2012:26)
Eğer alınan kaynağın yayım yılı mevcut değilse, kaynağa erişim tarihi yazılmaktadır.
Örneği; ( Köksal 2019: 27)
Kitaplardan Yapılan Alıntılar: Yazarın SOYADI (Büyük harfle), Adı (Basım Yılı). Kitabın Adı (İtalik). Basıldığı Şehir: Yayınevi.
Örneğin; YARAMAN, Ayşegül(2003). Toplumsal Değişme Ve Kişilik Özellikleri. Ankara: Bağlam Yay.
Tüzel Nitelikteki Kitaplardan Yapılan Alıntılar: Tüzel Kişi (Yayım Yılı). Kitap Adı. Basıldığı Şehir: Yayınevi.
Örneğin; Türk Dil Kurumu (2016). Yazım Kılavuzu. Ankara: TDK Yay.
TEZLER: Yazarın SOYADI, Adı (Tarih). Tez Başlığı. Tez Tipi. Üniversitenin Bulunduğu Şehir: Üniversite Adı.
Örneğin; DİLSİZ, Volkan(2016). Bilgisayar Ağ Topolojileriyle Şehir Planlama Yöntemlerinin Optimizasyonu. Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Ü.
AÇIKLAMA
Makale içerisinde kısaltma kullanılacaksa Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu’nda belirtilmekte olan kısaltmalar örnek alınmalıdır. Makalenizi hakemli bir dergide yayımlatmak istiyorsanız, göndereceğiniz her bir derginin yazım kuralı değişiklik gösterebilmektedir. Bu doğrultuda, makalenizi göndereceğiniz derginin yazım kurallarına göre değiştirerek göndermeniz gerekmektedir.
“Bilimsel Makale” örnekleri için tıklayın.